Orta Oyunu

Orta Oyunu

Millî tiyatromuzda ortaoyunu esaslı bir yer tutmaktadır. Açık yerlerde, meydanlarda oynandığı için bu şekilde isimlendirilmiştir. Ortaya çıkması oldukça yenidir. (18. yüzyıl sonu) Türklerde daha Selçuklular zamanında bile temsillerin, oyunların bulunması ve köy tiyatrolarının günümüze kadar gelmesi; orta oyununun bunlardan çıkıp ayrı bir kol hâlinde geliştiğini düşündürmektedir.
Orta oyununun başlıca şahısları Pişekâr ve Kavukludur. Oyunlar yazılı metinlere dayanmaz. Konular değişiktir. Karagöz oyunları ile müşterek olanları vardır. Orta oyununda da şive taklitlerine, kelimeleri cinaslı ve tevriyeli kullanmanın ortaya çıkardığı güldürücü unsurlara önem verilmiştir. Orta oyununda dekor kullanılmamıştır. Orta oyunu tuluat tiyatrosunun doğuşuna yardım etmiştir.

Orta oyununun genel özellikleri:

• Anonim olma özelliğine sahiptir.
• Yazılı bir metni yoktur, doğaçlamaya dayanır.
• Mizahi anlayış öne çıkar.
• Karşılıklı konuşmalara dayanır.
• Mizah, yanlış anlamalara ve şive taklitlerine dayalıdır.
• Müzik ögesi önemli bir yer tutar.
• Dekor yok denecek kadar azdır.
• “Pişekâr” ile “Kavuklu” ana kahramanlardır.
• Farklı çevre ve uluslardan tiplere yer verilir.
• Orta oyunu da Karagöz gibi “mukaddime, muhavere, fasıl, bitiş” bölümlerinden oluşur.

Örnek:

Orta oyunuyla ilgili aşağıdaki bilgilerden hangisi
yanlıştır?

A) Erkekler tarafından canlandırılan kadın tipine “Zenne” adı verilir.
B) Başoyuncu, okumuş, orta sınıf şehirliyi temsil eden “Kavuklu”dur.
C) Herhangi bir metne bağlı kalınmadan doğaçlama olarak söylenir.
D) “Fasıl” oyununun asıl konusunun işlendiği bölümdür.
E) “Balama” ve “Frenk” oyuncu tipleridir.
                                                                       (1992 - ÖYS)

Çözüm: Orta oyununda başoyuncu “Pişekâr”dır ve
şehirli kesimi; “Kavuklu” da orta sınıfı temsil eder. Bu
nedenle B seçeneğinde verilen bilgi yanlıştır.
                                                                          Cevap B