Divan Edebiyatının Dünya Görüşü

Divan Edebiyatının Dünya Görüşü

Divan edebiyatı dünya görüşü bakımından dinî kurallara ve tasavvufa bağlıdır. Evrenin yaratılışı, varlıkların oluşması, doğa, eşya, insan gibi konu ve sorunlar hep İslam dini ve İslam tasavvufu açısından eli alınmış ve değerlendirilmiştir.
Divan şiirinde aşk büyük bir yer tutar ama aşk konusu ozanın dünya görüşüne paralel olarak anlam kazanır. Divan şairi, aşk anlayışıyla çağın mutlak hükümdarlık sistemine ve tasavvuf felsefesine bağlıdır. Tasavvuf yoluna giren ozan için amaç, mutlak güzellik olan “Tanrı” ya kavuşmaktır. Bu da ancak maddeden sıyrılıp benliği yitirmek ve aşk (dervişlik) yoluna girmekle olur. İlahi aşk, maddi aşkla başlar; dünya üstündeki bir güzele âşık olan şair, bu durumu soyutlama yoluyla ilahi aşka dönüştürür ve “Tanrı”nın benliğine kavuşmaya çalışır; “Tanrı” da kendi benliğini eritme anlamına gelen “fenafillah” aşamasına erişince de gerçek mutluluğu bulur. Ama bu aşama, ölümden sonra gerçekleşebilecektir.
Gönlünü aklına yeğleyen, dünya nimetlerine sırt çevirip gösterişsiz, alçak gönüllü bir yaşam sürmeye başlayan bu tasavvuf edebiyatı tipine “rint” adı verilir. Divan şairi kendini rint (gönül ehli) kabul eder.