Tenasüp

TENASÜP

Tenasüp sözcüğü, uygunluk, orantı, yakışma anlamına gelir. Edebiyatta, aralarında anlamca ilgi bulunan iki ya da daha çok sözcüğü bir arada kullanma sanatına tenasüp denir.
Tenasüpte sözcükler arasında karşıtlığın olmaması gerekir. Çünkü karşıt anlamlı sözcüklerin bir arada kullanılması tezat sanatını oluşturur.

“Ne nergis, ne leylak, ne lâle, ne gül
Hepsiyle dolu bir selesin, sevgili”
Bu dizede birbiri ile ilgili anlamca çiçek adları kullanılarak tenasüp sanatından yararlanılmıştır.

Bilimsel terimler, mitoloji ve tarih kahramanları, hayvan, bitki ve çiçek adları en çok yapılan tenasüp konularındandır.

“Yunus ki nergiste güler, gülde kanar
Kırlarda gelincikte onun bağrı yanar”
Bu dizelerde “gül, nergis, gelincik” çiçek adları ile tenasüp yapılmıştır.

“Kestanelik gölgesinde hayal gibi yürürsün
Bülbül şakır bir ağacın nazenin gülüsün
Tarlalarda gülümseyen çiçeklerin alında
Elâ gözlü güzellerin gül benzini görürsün”
Bu dörtlükte birbiri ile ilgili olan “kestanelik, ağaç, bülbül, gül, tarla, çiçek” sözcüklerini bir arada kullanan şair tenasüp sanatından yararlanmıştır.

“Samsun’un evleri denize bakar
Sokaklar yosun içinde
Çapalar, takalar, mavnalar
Bilyeler gibi suyun yüzünde
Bir iner bir kalkar”
Bu dizelerde denizle ilgili “yosun, çapa, taka, mavna, su” sözcükleri bir arada kullanılarak tenasüp yapılmıştır.

“Çalınsın saz, keman, santur, kanun hoş makam ile
Okunsun şarkılar dilbesteler mahurdan sadâlarla”
dizelerinde müzik alanıyla ilgili sözcükler (saz, keman, santur, kanun...) bir arada kullanılarak tenasüp yapılmıştır.