Tanzimat Sanatçıları : ABDÜLHAK HAMİT TARHAN (1852 - 1937)

ABDÜLHAK HAMİT TARHAN (1852 - 1937)

Abdülhak Hamit Tarhan, modern edebiyatımızın kurucularındandır. Kendinden önceki Tanzimatçıların getirdiği görüşleri, yenilikleri çok daha ileriye götürür. Tanzimat şiirine biçim ve içerik yönünden yenilikler getiren asıl şair Abdülhak Hamit’tir. “Şair- i Âzâm” olarak bilinir. Şiire eski tarz denemelerle başlar ancak bu şiirlerini kitaplarına almaz. Batı şiirinde gördüğü her yeniliği Türk şiirine getirmiş, böylece divan şiiri geleneğine son vermiştir. Divan şiirinin nazım biçimlerini kullanmamıştır. Şiirde vezin, kafiye ve dile önem vermemiştir. Bazen anlaşılır, bazen ağır bir dil kullanmıştır.

Abdülhak Hamit, hece veznini birkaç eserinde dener. Hece veznini duraksız kullanır. Ahenkli ve müzikal değeri olduğu için daha çok, aruzu tercih eder. Şiirlerinde ağır bir dil kullanır. Türk dilinden ve halkından uzak bir edebiyat adamı anlayışı sergiler. Adeta bir salon edebiyatı oluşturur.

Romantizmin etkisinde olan şairin şiirlerinde coşkun bir lirizm vardır. Şiirlerinde tabiat, hayat, ölüm, insanlık gibi konuları ele almıştır. Söyleyişte tezat, Abdülhak Hamit’in en önemli özelliğidir. Görünende görünmeyeni arar, fizik alemle değil, metafizik alemle ilgilenir. Yüce duyguları, büyük düşünceleri anlatabilmek için dil kurallarını kimi zaman zevksizliğe düşürecek kadar zorlar. Heceyi, serbesti, kafiyesizi, her türlü nazım şeklini deneyen şair, bazen şiiri oyunlaştırır, bazen oyunu şiirleştirir. Onda vezin, kafiye, dil endişesi ikinci planda yer alır. Şiirlerinin birçok mısrasında şiiriyetin aşırılığına kaçar, kimi zaman da sıradan mısralar yazar. Bu tezat, onun şiir, tiyatro ve nesirlerinde sık sık görülür.

Abdülhak Hamit, şiiri: “En güzel, en büyük, en doğru şiir dehşet verici bir gerçeğin baskısı altında hiçbir şey söyleyememektir. İnsan bazı kerre, hatırına gelen bir hayali tanıyamaz, o kadar güzeldir. Zihinde uçan bir fikre yetişemez, o kadar yüksektir. Kalbinde doğan bir hissi bulamaz, o kadar derindir. Bir acz ile feryat koparır yahut pek karanlık bir şeyler söyler yahut hiçbir şey söyleyemez de kalemini ayağının altına alıp ezer, bunlar şiiirdir.” sözleriyle açıklar.

Tiyatrolarında çoğunlukla tarihi konuları ele alır. Türk, Arap, Yunan, Asur ve Osmanlı tarihinden aldığı konuları anlattığı tiyatrolarının bazılarını manzum, bazılarını nesir, bazılarını nazım-nesir karışık olarak kaleme alır. Oynanmak için değil okunmak için tiyatro yazdığı için sahne tekniğine önem vermez.

Eserleri:

Şiir:

Makber, Sahra, Belde, Bâlâdan Bir Ses, Ölü, Hacle, Divaneliklerim, Validem, Tayflar Geçidi

Tiyatro:

Macera-yı Aşk, İçli Kız, Duhter-i Hindu, Tarık, Nesteren, Eşber, Finten, Sardanapal

Makber

Abdülhak Hamit Tarhan’ın en ünlü şiirlerindendir. Şair, bu şiiri çok sevdiği karısının ölümünden duyduğu üzüntüyü dile getirmek için yazmıştır. Makber adlı şiir kitabında sanat değeri yüksek şiirler bulunmaktadır.

Sahra

Edebiyatımızdaki ilk pastoral şiir örneklerinin yer aldığı bu şiir kitabı serbest tarzda yazılan şiirlerden oluşmaktadır.

Belde

Abdülhak Hamit’in bu şiir kitabında kimi şiirlerini Batı şiiri nazım biçimleriyle yazmıştır. Hatta dizelerde yer yer Fransızca sözcüklere de rastlanmaktadır. Bu şiir kitabındaki kimi şiirlerin serbest ölçüyle yazıldığı görülmektedir.

Macera-yı Aşk

Yazarın, ilk tiyatro eseridir. Dört perdelik bir oyundur.

Örnek :

Onun tiyatro eserleri, sahne tekniği açısından zayıf olduğu

gibi dil açısından da oynanmaya elverişli değildir.

Piyeslerinin bir bölümü manzum, bir bölümü nesir,

bir bölümü de nazım-nesir karışık olarak yazılmıştır.

Bunların birkaçının konusu günlük hayattan alınmış fakat

çoğunda tarihi bir olay işlenmiştir.

Bu parçada sözü edilen sanatçı aşağıdakilerden hangisidir?

A) Abdülhak Hamit 

B) Muallim Naci

C) Şinasi 

D) Ahmet Vefik Paşa

E) Şemsettin Sami

                                                                 (1995 - ÖYS)

Çözüm: Tiyatrolarını oynanması için değil, okunması

için yazan sanatçı Abdülhak Hamit Tarhan’dır. Sanatçı

kimi tiyatrolarını nazım, kimilerini nesir, kimilerini de

nazım-nesir karışımı olarak yazmıştır.

                                                                     Cevap A