Yunus Emre (1240 - 1320)

Yunus Emre (1240 - 1320)

Hayatı hakkında kesin bilgimiz yoktur. Son araştırmalara göre 1240 ile 1320 yılları arasında yaşadığı kabul edilmektedir. Şiirlerine ve hayatı hakkında yazılıp anlatılagelenlere göre; iyi bir eğitim görmüştür. Taptuk Emre’nin dergâhında tasavvuf terbiyesinden geçmiştir. Halkı aydınlatmak amacıyla diyar diyar dolaşmıştır. Yıllar süren gurbet hayatından sonra doğduğu köye, Eskişehir’in Mihalıççık ilçesine bağlı Sarıköy’e dönmüştür.
Yunus, Türk edebiyatının en büyük şairlerinden biridir. Kendisinden sonra gelen pek çok şairi etkilemiştir. Kullandığı Türkçe, işlediği temalar, şiirindeki sadelik ve yalınlık, onun ne denli büyük bir şair olduğunu ispat etmeye yeter. Şiirleri Divan’ında toplanmıştır. Ayrıca Risaletü’n- Nushiyye adında bir mesnevisi vardır.


BEN DERVİŞİM DİYENE
Ben dervişim diyene, bir ün edesim gelir
Seğirdüben sesine, varıp yetesim gelir

Sırat kıldan incedir, kılıçtan keskincedir
Varıp anın üstüne, evler yapasım gelir

Altında gayya vardır, içi nar ile pürdür
Varuben ol gölgede, biraz yatasım gelir

Oda gölgedir deyu, ta’n eylemen hocalar
Hatırınız hoş olsun, biraz yanasım gelir

Ben günahımca yanam, rahmet suyunda yunam
İki kanat takınam, biraz uçasım gelir

Andan Cennete varam, Cennette huriler görem
Huri gılmanı, bir bir koşasım gelir

Derviş Yunus bu sözü, eğri büğrü söyleme
Seni sigaya çeken bir Molla kasım gelir

Örnek 1:

“Sen sana ne sanırsan
Ayruğa da onu san”

diyerek daha XIII. Yüzyılda hümanizmanın müjdecisi
olan, bu yönden ötürü de ölümünün 650. yıldönümünde
UNESCO’ca bütün dünyada ve yurdumuzda
anılan Türk şairi kimdir?

A) Mevlâna
B) Ahmet Yesevi
C) Hacı Bayram Veli
D) Yunus Emre
E) Sultan Veled
                                                                      (1974)

Çözüm: 13. yüzyılda yaşamış bir şairden söz edildiğine
göre Ahmet Yesevi (12. yüzyıl) ve Hacı Bayram Veli
(15. yüzyıl) olamaz. Verilen örnek sade bir Türkçe örneği
ve 7’li hece ölçülü olduğundan hiç Türkçe yazmayan
Mevlâna ve heceyle yazmayan Sultan Veled de
değildir. Öyleyse sözü edilen şair, ilahileriyle tanınan
Yunus Emre’dir.
                                                                          Cevap D


Örnek 2:

Yüzyıllar boyunca Tekke şiirinin önderi sayılmış, şiirleriyle
kafalara ve gönüllere Türkçe ile seslenmiştir. Tasavvuf
akımını, taşkın ve gür lirizmi ile halka yansıtmıştır.
Aruzla da şiirler yazmakla birlikte, genellikle heceyi
kullanmıştır. Bu şiirlerde kullanılan ana tema, Tanrı aşkı
ve insan sevgisidir.

Yukarıda özellikleri belirtilen şair kimdir?

A) Yunus Emre
B) Yusuf Has Hacip
C) Mevlânâ
D) Sultan Velet
E) Hacı Bayram Veli
                                                                (1987 - ÖYS)

Çözüm: Bu parçada Tekke şiirinin önderi olduğu, Tanrı
aşkı ve insan sevgisini işlediği, Türkçeyi başarıyla
kullandığı belirtilen şair Yunus Emre’dir.
                                                                        Cevap A


Örnek 3:

Onu halk şairi saymak bir bakıma yanlıştır. Ama o, halka,
halkın diliyle seslenerek halkın şairi olabilmiştir. Zaten
başarısının sırlarından biri de budur. Hece ile söylediği
şiirlerinden başka, aruzla yazılmış şiirleri de vardır.
Yaşamı üzerine kesin bilgiler yoktur. Risalet’ün
Nushiyye adlı mesnevisinin yazılış tarihinden yola çıkılarak
XIII. yüzyılda yaşadığı konusunda birleşilmiştir.

Bu parçada sözü edilen şair aşağıdakilerden hangisidir?

A) Pir Sultan Abdal
B) Hacı Bayram Veli
C) Yunus Emre
D) Mevlâna Celaleddin Rûmi
E) Ahmet Haşim
                                                                            (1996 - ÖYS)

Çözüm: Bu parçada sözü edien şaire dair net ipucu
olarak Risalet’ün Nushiyye adlı eser verilmiştir. Bu eser
de Yunus Emre’ye aittir.
                                                                               Cevap C


Örnek 4:

(I) Yunus Emre, hiçbir insanı, hiçbir dini ve mezhebi
hor görmemiş; duygularını engin ve evrensel bir sevgi
ile dile getirmiştir. (II) İnsanın, kendisi için ne düşünüyorsa
başkaları için de aynı şeyi düşünmesi gerektiğini
savunmuştur. (III) Buna karşın yaşadığı dönemi dar
bir dünya görüşüyle ele alarak yansıtmıştır. (IV) Bu
arada erdemli olmayı, gururdan ve kibirden uzak durmayı,
dünya malına aşırı şekilde önem vermemeyi
öğütlemiştir. (V) Ona göre iyilik etmek, bir gönle girmek,
kimseyi kırmamak, dinlemeyi bilmek, yerinde konuşmak
erdemlerin başında gelmektedir.

Yunus Emre’nin şiirlerinin içeriğiyle ilgili olarak,
yukarıdaki numaralanmış cümlelerin hangisinde
verilen bilgi yanlıştır?

A) I.
B) II.
C) III.
D) IV.
E) V.
                                                                 (2009 - ÖSS)

Çözüm: Yunus Emre’nin şiirlerinin içeriğiyle ilgili olarak
I, II, IV ve V numaralı cümlelerdeki bilgiler doğrudur.
Fakat III numaralı cümledeki bilgi yanlıştır. Çünkü
insanların duygularını hesaba katan, evrensel bir sevgiyi
dile getiren Yunus’un, yaşadığı dönemi dar bir
dünya görüşüyle ele aldığı söylenemez.
                                                                         Cevap C